Początki języka polskiego. Od czego to się zaczęło?
Mało kto sięga jednak głębiej i docieka skąd w ogóle język polski się wziął. Dlaczego mówimy w taki, a nie inny sposób? I dlaczego właściwie prawie każdy kraj ma swój indywidualny język? Wybierzmy się zatem w małą podróż, która zaprowadzi nas do początków języka polskiego. Proszę wsiadać, drzwi zamykać...
Język polski – czym się wyróżnia?
Zacznijmy od tego, czym wyróżnia i charakteryzuje się polszczyzna, czyli język polski. Otóż obecnie nasz język znajduje się na 26. miejscu najczęściej używanych języków świata. Szacuje się, że posługuje się nim około 44 milionów ludzi, a do tego jest on również jednym z oficjalnych języków Unii Europejskiej. Czym jednak język polski się wyróżnia? Cechują go niewątpliwie specyficzne cechy gramatyczne oraz ortografia. Ta ostatnia ewoluuje właściwie od początku istnienia języka polskiego i chociaż my często nie myślimy o tym, skąd się wzięły pewne zasady, to jednak wszystko ma swoje wytłumaczenie i można sprawdzić podstawy pochodzenia każdej z nich. Kolejną cechą języka polskiego jest jego specyficzna wymowa. Nasz język jest w końcu uznawany za jeden z najtrudniejszych języków do nauki przez obcokrajowców. Szczególnie tych, których język ojczysty bardzo różni się od języka polskiego. Z drugiej strony osoby, które posługują się językami słowiańskimi, uczą się naszego języka dość szybko. Dlaczego? Tutaj właśnie dochodzimy do korzeni powstania polszczyzny, ale także większości języków europejskich.
Początki powstania języka polskiego
Wszystko zaczyna się od wspólnego mianownika, jakim jest w tym wypadku język praindoeuropejski. Na przełomie piątego i czwartego tysiąclecia, między Europą Środkową a Azją Centralną żyły plemiona posługujące się właśnie językiem, który nazwano praindoeuropejskim. Po języku tym nie ma żadnych śladów piśmiennych, jednak na skutek migracji tych plemion w różne strony świata, język ten zaczął się różnicować. Powstały więc najróżniejsze dialekty, z których znowu rozwinęły się zupełnie osobne języki, między innymi takie jak język pragrecki, praitalski, pragermański czy prabałtosłowiański, który później rozpadł się z kolei na prabałtycki i prasłowiański. To właśnie z tego ostatniego wywodzi się nasz język polski, ale oczywiście nie bezpośrednio. Otóż język prasłowiański także podlegał ewolucjom i zróżnicowaniu w zależności od tego, gdzie dane ludy osiadały. Dziś patrząc na te zmiany z perspektywy czasu, język prasłowiański można podzielić na 3 główne rodzaje: języki zachodniosłowiańskie, wschodniosłowiańskie i południowosłowiańskie. Każdy z tych języków był trochę inny od pozostałych, ale na tyle zbliżony, że dziś nawet bez znajomości konkretnego języka wywodzącego się z tych 3 jego ogólnych odmian, można rozumieć pojedyncze słowa, a nawet sens wypowiadanych zdań. Jakie jednak języki powstały z tych 3 odmian prasłowiańskiego i gdzie w tym zbiorze znajduje swoje miejsce nasz język?
Języki określane dziś jako zachodniosłowiańskie to: polski, czeski, słowacki, łużycki (dolnołużycki i górnołużycki), kaszubski oraz wymarłe: połabski, pomorski, słowiński. W skład języków wschodniosłowiańskich wchodzą: ukraiński, białoruski i rosyjski. Natomiast języki wywodzące się od południowosłowiańskiego to serbski, chorwacki, słoweński, bułgarski i macedoński. Co ciekawe, zanim uformowały się języki zachodniosłowiańskie, to ich grupa uległa jeszcze jednemu podziałowi na trzy dialekty: czesko-słowacki, łużycki i lechicki. Język polski wywodzi się z dialektu lechickiego. Zatem reasumując, gdybyśmy chcieli poznać drogę powstania języka polskiego, to musielibyśmy nakreślić ją tak: język polski powstał z zachodniego wariantu języka prasłowiańskiego, z dialektu lechickiego, a podstawą jego istnienia jest bardzo stary język praindoeuropejski.
Język polski – od kiedy istnieje?
Oczywiście samo powstanie języka polskiego łączone jest z tworzeniem się państwa polskiego za czasów Mieszka I oraz przyjęciem chrztu przez Polskę w 966 roku. Właściwie to właśnie wtedy język polski zaczął się kształtować jako oddzielny język. Pierwsze zapisy po polsku to imiona i nazwy miejsc zapisane w łacińskim tekście zwanym jako Bulla gnieźnieńska z 1136 r. Co ciekawe, pierwsze zapisane zdanie w języku polskim pojawiło się w Księdze henrykowskiej z XIII wieku, gdzie opisano dzieje opactwa cystersów w Henrykowie pod Wrocławiem. Zdanie to wypowiada niejaki Boguchwał, pochodzący prawdopodobnie z Czech. Mówi on, co zapisano, do swojej żony mielącej zboże: ”Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj”. Dzisiaj powiedziałby zapewne: “Daj, niech ja pomielę, a ty odpoczywaj”. To pierwsze zapisane zdanie pokazuje również ewolucję języka polskiego, która zresztą trwa do dzisiaj. Jeśli ktoś jest ciekawy jak zmieniał się nasz piękny język, warto sięgnąć do… Biblii. Chociażby w Internecie można znaleźć Biblię Gdańską i porównać jej język ze współczesnymi przekładami tej księgi. Można naprawdę mocno się zdziwić!